Po naprawdę długim weekendzie majowym czas powrócić do rzeczywistości 🙁 Z pewnym opóźnieniem zatem kilka informacji o kolejnych wpisach na blogach naszej Kancelarii oraz na portalach prawnych, którymi dzieliliśmy się z Czytelnikami w kwietniu br.
Niekorzystny dla strony przebieg postępowania przed organami administracji, w tym przed organu i podatkowymi nie zamyka drogi do dalszego postępowania. Stronie przysługuje bowiem prawo do wniesienia skargi do sądu administracyjnego.
O tym jakie wymogi podstawowe oraz szczególne powinna spełniać tego skarga do sądu administracyjnego, do jakiego organu powinna zostać złożona, w jaki sposób należy ją złożyć – na te i inne pytania odpowiada pierwszy artykuł z cyklu poświęconego skardze do sądu administracyjnego, opublikowany na Portalu LEXAGIT.PL.
Jeśli temat artykułu Państwa zainteresował lub będziecie mieli Państwo dalsze pytania dotyczące tej tematyki, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jako podmiot posiadający odrębną podmiotowość prawną działa przez swoje organy, zaś wspólnicy, co do zasady, nie odpowiadają za jej zobowiązania (art. 151 §4 k.s.h.).
Członek zarządu może być pociągnięty do odpowiedzialności na podstawie art. 299 k.s.h. niezależnie od tego czy jest wspólnikiem czy też pełni tylko funkcje zarządcze.
Wspomniany przepis stanowi, że jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna to członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Kodeks wymienia również wyjątki od powyższej odpowiedzialności członków zarządu, zostały one wskazane w art. 299 § 2 K.s.h.
Mianowicie członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki we wskazanym przypadku ponosi osoba, która była członkiem zarządu w czasie istnienia tego zobowiązania. W związku, z tym zakresem odpowiedzialności członka zarządu objęte mogą być także zobowiązania jeszcze niewymagalne w okresie sprawowania przez daną osobę funkcji w zarządzie (tak Sąd Najwyższy w uchwale III CZP 143/2007).
Jak zostało wykazane istnieją dwie przesłanki ponoszenia odpowiedzialności przez członków zarządu: (i) istnieje niezaspokojone zobowiązanie spółki, (ii) egzekucja przeciwko spółki okazała się bezskuteczna. Wierzyciel może wykazać bezskuteczność egzekucji przeciw spółce m. in. powołując się na każdy dowód świadczący o nieposiadaniu odpowiedniego majątku przez spółkę, dzięki któremu wierzyciel mógłby się zaspokoić, w ogóle brak majątku spółki czy stwierdzenie, że egzekucja nie dała rezultatu.
Następnie należy rozdzielić działania podejmowane przez wierzyciela w sytuacji gdy członek zarządu pozostaje w związku małżeńskim i: 1) w ustawowym ustroju wspólności majątkowej, lub też 2) w umownej rozdzielności majątkowej.
Wspólność majątkowa małżeńska charakteryzuje się tym, że istnieją 3 masy majątkowe: (i) majątek osobisty należący do męża, (ii) majątek osobisty należący do żony, (iii) wspólna masa majątkowa małżonków.
W przypadkach umownych ustrojów majątkowych generalnie brakuje tej ostatniej (wspólnej) masy majątkowej, a małżonkowie posiadają tylko swoje, odrębne od siebie masy majątkowe. Zaznaczyć należy też dla wyjaśnienia, że do majątku osobistego małżonka wchodzą m. in. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej (przed małżeństwem), przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków, nagrody za osobiste osiągnięcia małżonka (art. 33 Kodeks rodzinny i opiekuńczy, k.r.o.), a do majątku wspólnego wchodzą m. in. pobrane wynagrodzenie za pracę, dochody z majątku wspólnego oraz osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na OFE (art. 31 k.r.o.).
Oczywistym jest, że dłużnik będący członkiem zarządu, ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem osobistym. Postaje natomiast pytanie czy i jak wierzyciel może dochodzić swoich roszczeń na podstawie art. 299 K.s.h. także z majątku wspólnego.
I tak w przypadku wspólności majątkowej wierzyciel może zaspokoić się (i) z majątku osobistego dłużnika, (ii) z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa (art. 41 k.r.o.).
Oznacza to, że wierzyciel w ograniczonym wprawdzie zakresie może dochodzić wierzytelności na podstawie art. 299 K.s.h. z majątku wspólnego małżonków, ale jest to możliwe.
Przyjmując zatem funkcję członka zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością liczyć się zatem należy z 1) potencjalną odpowiedzialnością na podstawie art. 299 K.s.h. oraz z 2) możliwymi negatywnymi reperkusjami ww. odpowiedzialności także i dla majątku wspólnego małżonków.
Zaliczka na poczet przyszłej dywidendy stanowi novum w Kodeksie spółek handlowych, gdyż instytucja ta nie była regulowana przepisami Kodeksu handlowego, co także znalazło wyraz w orzecznictwie – Sądy często podkreślały, że brak jest podstaw prawnych do wypłacenia zaliczek na poczet dywidendy (zob. np. wyrok NSA oz. w Krakowie z 11 września 1996 r., sygn. akt I SA/Kr 552/96, oraz wyrok NSA oz. w Szczecinie z 24 stycznia 1996 r., sygn. akt SA/Sz 1184/95).
Regulacje zostały wprowadzone do KSH w ramach dostosowywania przepisów prawa polskiego do prawa europejskiego, a konkretnie nawiązując do przepisów art. 15 ust. 2 unijnej dyrektywy 77/91/EWG (aktualnie od 20 lipca 2017 r. art. 56 ust. 5 dyrektywy 2017/1132). Obecnie art. 194 i 195 KSH reguluje zaliczkę na poczet przyszłej dywidendy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, a art. 349 KSH dla spółki akcyjnej.
Zaliczka na poczet zysku w spółce z o.o. – zasady ogólne
Przesłanki wypłaty zaliczki zostały przewidziane w powyższych przepisach. Mianowicie umowa spółki z o.o. musi przewidywać możliwość wypłaty zaliczki – jeżeli założyciele spółki nie zawarli odpowiedniego postanowienia w pierwotnej wersji umowy, należy ją zmienić odpowiednią uchwałą podjętą przez Zgromadzenie Wspólników.
Decyzję o wypłacie zaliczki podejmuje zarząd spółki (w drodze uchwały), w końcu to organ menadżerski najlepiej zna finanse spółki.
Zarząd spółki z o.o. powinien ocenić czy wypłata zaliczki na poczet przyszłej dywidendy nie spowoduje utraty płynności finansowej. Ponadto spółka z o.o. musi wykazać zysk za ostatni („zamknięty”) rok obrotowy oraz posiadać środki wystarczające na dokonanie wypłaty. Nie powinna być specjalnie zaciągana pożyczka celem umożliwienia wypłaty zaliczek, nie może ona również być finansowana z emisji obligacji.
Oprócz wykazania zysku za ostatni rok obrotowy (w sprawozdaniu finansowym zbadanym przez biegłego rewidenta) zarząd spółki z o.o. musi sporządzić odrębne sprawozdanie finansowe za okres bieżącego roku obrotowego, ponieważ będzie ono stanowiło podstawę do obliczenia kwoty zaliczki dywidendowej.
Zaliczka na poczet zysku w spółce z o.o. – kwota i termin wypłaty
Maksymalna kwota zaliczki może stanowić połowę zysku osiągniętego od końca poprzedniego roku obrotowego, powiększoną o kapitały rezerwowe utworzone z zysku, którymi rozporządzać może zarząd celem wypłaty zaliczek. Od tej kwoty należy odjąć niepokryte straty i udziały własne w sp. z o.o.
Zaliczka na poczet dywidendy może być wypłacana kilkukrotnie w trakcie roku obrotowego, jednak za każdym razem zarząd spółki z o.o. musi sporządzać odrębne sprawozdanie za bieżący rok obrotowy, co może dla spółki okazać się czasochłonne i kosztowne.
Zaliczka na poczet zysku może być wypłacona najwcześniej po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za poprzedni rok obrotowy, a najpóźniej do zatwierdzenia sprawozdania finansowego za aktualny rok obrotowy. Co do zasady zaliczka jest wypłacana według takich samych reguł jak dywidenda (umowa spółki z o.o. może przewidywać inne zasady sposobu podziału zaliczek), ale z odrębnościami, przykładowo wyłączona jest instytucja tzw. dywidendy zaległej. W spółce z o.o. przysługuje ona osobom, które są wspólnikami w dniu wypłaty.
Zaliczka na poczet zysku w spółce z o.o. – gdzie ująć w bilansie
Wypłaconą zaliczkę powinno się zaprezentować w odrębnej pozycji bilnsowej (w pasywach) „odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)” o czym można przeczytać w uzasadnieniu rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw z 17 kwietnia 2015 r. (Druk sejmowy VII kadencji, nr 3352). Tam też zostało podkreślone, że wypłacone zaliczki nie mogą być prezentowane po stronie aktywów jako należności. Zaliczka dywidendowa jest ujmowana w bilansie za rok, za który jest wypłacana.
Zaliczka na poczet zysku w spółce z o.o. – a obowiązki podatkowe
W momencie wypłaty zaliczki powstaje obowiązek podatkowy. W przypadku wypłacenia zaliczki na poczet przyszłej dywidendy podatnikom podatku dochodowego od osób prawnych, podatek dochodowy od dochodów (przychodów) z zaliczek dywidendowych wynosi 19% uzyskanego przychodu i jest on pobierany przez płatnika – czyli spółkę wypłacającą zaliczkę na poczet dywidendy, która odpowiada swoim majątkiem za niepobrany podatek.
Podatek dochodowy od zaliczki na poczet zysku powinien on być wpłacony w siódmym dniu kolejnego miesiąca od miesiąca w którym nastąpiła wypłata zaliczki. Należy mieć na uwadze różne zwolnienia wskazane w tzw. ustawie o CIT (art. 22 ust. 4-6), i tak np. wypłata dokonana przez spółkę mającą siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może podlegać zwolnieniu z opodatkowania po stronie polskiego udziałowca (akcjonariusza), jeżeli posiada on (na podstawie tytułu własności) w spółce wypłacającej minimum 10% udziałów (akcji), nieprzerwalnie przez okres co najmniej 2 lat, co może mieć niebagatelne znaczenie w grupach kapitałowych.
Podatku nie pobiera się również od organizacji pożytku publicznego (która musi złożyć oświadczenie na druku CIT-5 co do przeznaczenia otrzymanych środków na cele statutowe).
Jeżeli uzyskującym zaliczkę na poczet zysku w spółce z o.o. jest osoba fizyczna, wypłata ta stanowi przychód z kapitałów pieniężnych i również jest pobierany zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 19% przez spółkę wypłacającą zaliczkę, o czym stanowi at. 30a ust. 1 pkt 4 tzw. ustawy o PIT. Nie ma w tym przypadku możliwości obniżenia obciążeń podatkowych podatnika – osoby fizycznej.
Powyższe ustalenia dotyczą podatników którzy są polskimi rezydentami, w przypadku wypłaty zaliczki na rzecz osoby fizycznej nie mającej miejsca zamieszkania w Polsce bądź osoby prawnej nie posiadającej siedziby lub zarządu na terytorium Polski, czyli podmiotów będących nierezydentami, możliwe jest zastosowanie (często niższej) stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania – co zawsze najlepiej wcześniej sprawdzić konsultując kwestię z doradcą podatkowym, adwokatem bądź radcą prawnym.
Przemysław Siarka – Kancelaria Prawna „Gach, Mizińska” w Krakowie, www.gm-legal.pl
